Nawet w zwyczajnych okolicznościach, udzielanie urlopów wypoczynkowych wiąże się z licznymi wątpliwościami prawnymi. Pandemia SARS-CoV-2 jedynie spotęgowała istniejące wcześniej trudności. W wyniku zmian w ramach „Tarczy Antykryzysowej 4.0”, pracodawca może jednostronnie skierować pracownika na 30 dni zaległego urlopu wypoczynkowego. Zmiany te są zatem niezwykle istotne dla wszystkich osób odpowiedzialnych w strukturze firmy za udzielanie urlopów wypoczynkowych, w tym w szczególności dla HR Business Partnerów, przełożonych, menedżerów i liderów zespołów.
Udostępnij!
„Wysyłanie pracowników na urlopy wypoczynkowe”
W okresie ogłoszonego z powodu COVID-19 stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, pracodawca może jednostronnie udzielić pracownikowi zaległego urlopu wypoczynkowego („wysłać na urlop”). Decyzja ta:
- może być podjęta również bez zgody pracownika;
- określa termin, w którym pracownik „zostaje wysłany” na urlop;
- może pominąć już obowiązujący plan urlopów.
Powyższe punkty oznaczają, że wysłanie pracownika na urlop – także bez jego zgody – jest możliwe również w przypadku gdy firma np. podejmuje decyzję o czasowym zamknięciu lub ograniczeniu działalności. Decyzja o udzieleniu zaległego urlopu zależy wyłącznie od pracodawcy.
Na podstawie tarczy – tylko urlop zaległy
Trzeba tu wyjaśnić, że urlop zaległy to urlop z poprzednich lat kalendarzowych. Przykładowo, urlop za 2019 r. stał się urlopem zaległym w dniu 1 stycznia 2020 r. Oczywiście pracownika można również wysłać na zaległy urlop za lata wcześniejsze (np. 2017, 2018 r.). Warto jednak przy tym pamiętać, że Tarcza 4.0 ogranicza możliwość udzielenia zaległego urlopu do 30 dni. Może mieć to miejsce również przed 30 września br., czyli np. w lipcu lub sierpniu. Cały czas mowa jedynie o urlopach zaległych (przykładowo, za 2019 r.). Pracodawca nie może wysłać pracownika na bieżący urlop wypoczynkowy, czyli za 2020 r.
Tarcza 4.0 – podobnie jak wcześniejsze orzecznictwo Sądu Najwyższego
Tak naprawdę Tarcza 4.0 nie wprowadza do prawa pracy zupełnie nowych instytucji i rozwiązań. Wysyłanie pracownika na urlop było możliwe również wcześniej i można zakładać, że będzie możliwe także po uchyleniu obecnej Tarczy. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 2.09.2003 r. (I PK 403/02) udzielenie urlopu wypoczynkowego za poprzednie lata (a więc urlopu zaległego) w roku następnym nie wymaga zgody pracownika. W takim przypadku pracodawca nie ma obowiązku uzgadniania z pracownikiem terminu wykorzystania urlopu, ale musi go udzielić do 30 września br. Z kolei w uzasadnieniu wyroku z 24.01.2006 r. (I PK 124/05) Sąd Najwyższy zwrócił uwagę, że pracownik nie może odmówić wykorzystania urlopu udzielonego zgodnie z przepisami prawa pracy.
Urlop bieżący – tylko w okresie wypowiedzenia
Udzielenie bieżącego urlopu wypoczynkowego jest natomiast możliwe – i zazwyczaj rekomendowane – w okresie wypowiedzenia. Możliwość taka wynika z art. 1671 Kodeksu pracy; Tarcza 4.0 niczego w tym zakresie nie zmienia. W związku z tym, również poza okresem stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, pracownik jest zobowiązany wykorzystać przysługujący mu urlop w okresie wypowiedzenia umowy o pracę, jeżeli w tym okresie pracodawca go udzieli, niezależnie od tego kto złożył wypowiedzenie. Oznacza to, że w okresie wypowiedzenia pracodawca może wysłać pracownika zarówno na bieżący urlop wypoczynkowy, jak i na zaległy. Jeżeli tego nie zrobi i urlop pozostanie niewykorzystany konieczna stanie się wypłata ekwiwalentu.
PODSTAWA PRAWNA:
Art. 15gc ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. poz. 374 z późn. zm.).
Art. 1671 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1320).
dr Michał Szypniewski
Prawnik, trener prawa pracy i HR, z doświadczeniem w organizowaniu i prowadzeniu projektów szkoleniowych i coachingowych dla średnich i dużych przedsiębiorstw, korporacji, oraz menedżerów średniego i wyższego szczebla. Uczestnicy warsztatów podkreślają jego praktyczne doświadczenie oraz umiejętności interpersonalne. Skomplikowane zagadnienia prawnicze stara się przedstawiać w prosty i konkretny sposób.
