Audyt jest zatem pewnego rodzaju narzędziem wspomagającym prawidłowe funkcjonowanie procesu zarządzania przedsiębiorstwem. Prowadzi on w konsekwencji do poprawy mechanizmów działań oraz doskonalenia pracy w całej organizacji. Jest to mechanizm tzw. bodźców reformatorskich, czyli efektywnościowych i oszczędnościowych. Podstawowym celem zastosowania audytu wewnętrznego jest wsparcie organizacji w osiąganiu celów i poprawa funkcjonowania procesów zarządzania. W efekcie uzyskiwana jest wartość dodana, która jest konsekwencją systematycznej oceny wszystkich procesów zarządzania i z tytułu prowadzenia działalności operacyjnej. Po przeprowadzeniu audytu wskazywane są sposoby i dalsze możliwości podnoszenia wydajności i jakości organizacji.

Ważnym zadaniem audytu jest koncentracja na analizie ryzyk, na jakie narażone jest przedsiębiorstwo. W kolejnych etapach dokonuje się oceny procedur zarządzania ryzykami oraz analizy zarządzeń kontrolnych w zakresie tych procesów. W rezultacie przygotowywane jest sprawozdanie zawierające rekomendacje i informacje na temat badanego obszaru, co prowadzi do ułatwienia w sferze zarządzania, tj. podejmowania decyzji i wprowadzania zmian. Innym wymiarem audytów wewnętrznych jest powstawanie nowych dotąd niestosowanych innowacyjnych sposobów zarządzania.

Zgodnie ze Standardami Instytutu Audytów Wewnętrznych, audyt wewnętrzny powinien wspomóc proces zarządzania przez rozpoznanie i ocenę między innymi znaczących zagrożeń ryzykiem, a zatem nowoczesny audyt to działalność zorientowana na ryzyka towarzyszące działalności organizacji. Problematykę tę regulują też Standardy Stowarzyszenia Audytorów Systemów Informatycznych. W Polsce wiedzę z zakresu audytu wewnętrznego popularyzuje Polski Instytut Kontroli Wewnętrznej.

Instytut Audytorów Wewnętrznych w swoich standardach wyraźnie formułuje wymagania w zakresie identyfikacji, analizy i zarządzania ryzykiem, jakie koniecznie musi spełnić dany audyt wewnętrzny. Każdy audytor opracowując plan swojego zadania audytowego i plan roczny, musi stosować analizę ryzyka. Ryzyko określa się jako prawdopodobieństwo wystąpienia dowolnego zdarzenia, działania lub zaniechania, którego skutkiem może być szkoda w majątku lub wizerunku danej jednostki lub które może przeszkodzić w osiągnięciu wyznaczonych celów i zadań danej jednostki. Pozytywne ryzyka są nazywane szansami, zaś negatywne – zagrożeniami.

Analiza ryzyka składa się z trzech komponentów:

• oceny ryzyka,
• zarządzania ryzykiem
• i komunikacją ryzyka

Przedsiębiorstwa prowadzące działalność lub będące na początkowym etapie rozwoju, muszą mieć świadomość występowania wielu ryzyk. Do najczęściej spotykanych ryzyk należy zaliczyć ryzyka biznesowe (np. poziom sprzedaży, przyjęcie przez rynek nowego produktu lub usługi, utrzymanie jakości produktu, reputacja firmy), ryzyka rynkowe (np. kształtowanie się cen produktu, towaru lub usługi szczególnie na tle konkurencji, ryzyko kursowe, wielkość popytu), ryzyko kredytowe (np. zdolność do regulowania zobowiązań, ryzyko stopy procentowej), ryzyko operacyjne (np. niewystarczająca kontrolą nad jakością, zdarzenia losowe, błędy ludzkie). Po zidentyfikowaniu ryzyk w przedsiębiorstwie, należy poczynić procesy dążące do ograniczania ryzyk. W tym celu istnieją trzy główne metody. Pierwszą z nich jest redukcja ryzyka, która koncentruje się na zapobieganiu i działaniach ochronnych. Drugą metodą jest tzw. retencja ryzyka, czyli tworzenie specjalnych funduszy i rezerw służących pokryciu strat. Ryzyko można też wytransferować poprzez wykorzystanie dedykowanych ubezpieczeń lub specjalnych zapisów w umowach.

Punktem wyjścia do przeprowadzenia modelu ryzyka jest wskazanie obszarów audytu, którego mogą być jego przedmiotem. Kolejnym etapem jest kalkulacja ryzyka, a następnym ustalenie maksymalnie realnej do osiągnięcia punktacji oceny ryzyka.

Zadaniem audytu wewnętrznego w zakresie zarządzania ryzykiem jest określenie oraz doradztwo w zakresie ujawnionych ryzyk dotyczących wszystkich procesów związanych z funkcjonowaniem przedsiębiorstwa oraz dostarczenie obiektywnych informacji kadrze zarządzającej.

Główna zaleta audytu wewnętrznego, jak też prawidłowego zarządzania ryzykiem to ograniczenie strat i kosztów związanych z niewłaściwymi procesami, błędami pracowników i systemów oraz działaniem przyczyn zewnętrznych.

Przeprowadzając analizę ryzyka należy zwrócić też uwagę na formę komunikacji, która powstaje między osobami oceniającymi ryzyko, zarządzającymi tym ryzykiem oraz kadrą kierowniczą organizacji.