Współpracując z klientami prowadzącymi działalność w branży IT, zauważyłam w jak niewielkim zakresie chronią oni informacje dotyczące innowacyjności świadczonych przez nich usług, a w istocie stanowiące tajemnicę przedsiębiorstwa (tzw. know how). Oczywiście w tym miejscu niejeden przedsiębiorca, nie tylko zresztą z branży IT, mógłby się bronić przed zarzutem, tłumacząc że ustnie informuje pracowników o konieczności zachowania poufności informacji (np. dotyczących kodu źródłowego dedykowanego oprogramowania dla danego klienta). Z punktu widzenia prawa takie działanie jest niewystarczające. W praktyce w przypadku wycieku danych dotyczących know how, czyni jego ochronę na drodze postępowania sądowego niemal iluzoryczną.

Przepisy

Tajemnica przedsiębiorstwa pozostaje pod ochroną ustawy z dnia 16 kwietnia 1993r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Zgodnie z art. 11 tejże ustawy:

Czynem nieuczciwej konkurencji jest przekazanie, ujawnienie lub wykorzystanie cudzych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa albo ich nabycie od osoby nieuprawnionej, jeżeli zagraża lub narusza interes przedsiębiorcy. Przez osobę nieuprawnioną rozumie się również osobę, która świadczyła pracę na podstawie stosunku pracy lub innego stosunku prawnego – przez okres trzech lat od jego ustania, chyba że umowa stanowi inaczej albo ustał stan tajemnicy. 

W myśl definicji, tajemnica przedsiębiorstwa to również nieujawnione do wiadomości publicznej informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą, co do których przedsiębiorca podjął niezbędne działania w celu zachowania ich poufności.

Termin tajemnica przedsiębiorstwa może być stosowany tylko w przypadku, gdy przedsiębiorca wykona niezbędne działania w celu zachowania poufności tych informacji.

W uzasadnieniu wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 10 stycznia 2014r., sygn. akt I OSK 2112/13, Sąd ten wskazał:

Aby dana informacja podlegała ochronie na podstawie przepisu art. 11 ust. 4 u.z.n.k., musi zostać spełniona zarówno przesłanka formalna, jak też materialna. Przesłanka formalna jest spełniona wówczas, gdy zostanie wykazane, iż przedsiębiorca podjął działania w celu zachowania poufności tych informacji. Nie wystarczy samo przekonanie podmiotu dysponującego informacją o działalności przedsiębiorcy, że posiadane przez niego dane mają charakter poufny. Poufność danych musi być wyraźnie lub w sposób dorozumiany zamanifestowana przez samego przedsiębiorcę. To na nim spoczywa bowiem, w razie sporu, ciężar wykazania, że określone dane stanowiły tajemnicę przedsiębiorcy. Ponadto jak wspomniano wyżej musi zostać spełniona przesłanka materialna tzn. aby określone informacje mogły zostać objęte tajemnicą przedsiębiorcy muszą, ze swojej istoty dotyczyć kwestii, których ujawnianie obiektywnie mogłoby negatywnie wpłynąć na sytuację przedsiębiorcy (informacje takie muszą mieć choćby minimalną wartość) z wyłączeniem informacji, których upublicznienie wynika np. z przepisów prawa.

Zabezpieczenie w umowach

W przypadku gdy mamy do czynienia z informacjami istotnymi dla naszego przedsiębiorstwa proponuję skorzystać z instrumentów zabezpieczających jakie daje nam prawo. Należy zdefiniować tajemnice przedsiębiorstwa i wprowadzić odpowiednie klauzule w umowach o pracę, umowach o współpracę a nawet regulaminach stosowanych w przedsiębiorstwie.

Brak zastosowania powyższych zabezpieczeń pozbawia przedsiębiorcę uprawnień w razie zagrożenia lub naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa. Uprawnienia przedsiębiorcy wynikają z art. 18 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji:
– żądanie zaniechania niedozwolonych działań,
– żądanie usunięcia skutków niedozwolonych działań,
– żądanie złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie,
– żądanie naprawienia wyrządzonej szkody, na zasadach ogólnych,
– żądanie  wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści, na zasadach ogólnych, żądanie  zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny związany ze wspieraniem kultury polskiej lub ochroną dziedzictwa narodowego – jeżeli czyn nieuczciwej konkurencji był zawiniony.

Umowy cywilnoprawne

Podobna problematyka powstaje w przypadku osób współpracujących na podstawie umów cywilnoprawnych. Ta forma współpracy jest popularna w branży IT. Bardzo często dochodzi do sytuacji, w której dany utwór (np. oprogramowanie dedykowane) zostaje wytworzony przez pracownika, bądź współpracownika przedsiębiorcy. Inne reżimy prawne dotyczą utworów wytworzonych w ramach stosunku pracy, a inne w ramach umowy cywilnoprawnej. Przedsiębiorca za pomocą odpowiednich zapisów w umowie powinien zapobiec utracie autorskich praw majątkowych do danego utworu czy choćby zapewnić sobie uprawnienia licencyjne. W praktyce często występuje niezrozumienie pojęć takich jak: autorskie prawa majątkowe a uprawnienia wynikające z licencji.

Obowiązki przedsiębiorcy

Przedsiębiorcy jak również inne podmioty przetwarzające dane osobowe muszą pamiętać o ich ochronie. Dotyczy to zarówno klientów będących osobami fizycznymi, jak również osób zatrudnionych u pracodawcy. Podmiot zobowiązany jest do przestrzegania ustawy o ochronie danych osobowych w sposób ścisły, bacząc aby dane te były chronione przed dostępem i wykorzystaniem przez osoby nieuprawnione. Dotyczy to danych przechowywanych zarówno w formie papierowej jak i elektronicznej. Przedsiębiorca zobowiązany jest w tym zakresie do przeszkolenia swych pracowników, w szczególności tych, których codzienna praca polega na przetwarzaniu danych osobowych. W praktyce już samo posiadanie na serwerze dokumentów zawierających te dane jest w istocie ich przetwarzaniem. Analogicznie kwestia ta przedstawia się w odniesieniu do danych przechowywanych w formie papierowej.

Ważne by zwrócić uwagę na ochronę informacji zawartych w dokumentach zarówno papierowych jak i elektronicznych. Szczególnie istotne jest zachowanie ostrożności i odpowiednich zabezpieczeń podczas przekazywania i przesyłania dokumentacji innym podmiotom. W tym zakresie należy korzystać  ze środków komunikacji przeznaczonych przez przedsiębiorcę wyłącznie w tym celu (np. służbowych skrzynek elektronicznych). Takie działanie zapewni większą ochronę przesyłanych informacji.

Malwina Jaróżek jest absolwentką studiów prawniczych na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach oraz podyplomowego studium prawa własności intelektualnej na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. W 2010r. ukończyła aplikację adwokacką zakończoną pozytywnie złożonym egzaminem adwokackim. Od 2015r. wykonuje zawód radcy prawnego. Posiada wieloletnie doświadczenie w doradzaniu zarówno klientom biznesowym jak i indywidulnym w szczególności w sprawach z zakresu prawa cywilnego oraz prawa własności intelektualnej; Reprezentuje także podmioty w postępowaniach sądowych.